Ս. Աստուածածին Աթոռանիստ Մայր Տաճար, Գումգաբու – Ս. Որդւոց Որոտման Եկեղեցի – Ս. Յարութիւն Մատուռ – Պէզճեան Սրահ (Ս. Խաչ Եկեղեցի) – Ս. Յովհաննէս Մկրտարան Մատուռ – Ս. Թորոս Լուսաղբիւր Մատուռ։

Հասցէ
Sevgi (Şarapnel) Sok. No: 3, 34130 Kumkapı.
Հեռ. ՝ (0212) 516-2517
Ֆաքս՝ (0212) 517-2614։
Ել-նամակ՝ info@vorodman.com

Նախապէս եղած է Բիւզանդական եկեղեցի մը։ Այս եկեղեցին Պոլսոյ մեծագոյն եկեղեցին է։ 1641ին վերջնականապէս կը դառնայ Պոլսահայոց Աթոռանիստ Մայր Եկեղեցի։ 1645ին հրոյ ճարակ կը դառնայ եւ նոյն տարին կը վերակառուցուի, Դաւիթ Արեւելցի Պատրիարքի շրջանին եւ Տիվրիկցի Պօղոս Վարդապետի ջանքով։ 1718ի հրդեհը ամբողջովին հրկիզեց եկեղեցին ու պատրիարքարանը։ Տարի մը յետոյ, Երուսաղէմի Գրիգոր Շղթայակիր ու Կոստանդնուպոլսոյ Յովհաննէս Կոլոտ Պատրիարքներու ջանքերով, եկեղեցին վերաշինուեցաւ ճարտարապետութեամբ արքունի ճարտարապետներ՝ Մահտեսի Սեղբոս, Հաճի Մելիտոն Արապօղլու եւ Սարգիս Խալֆայի։ 1762ի հրդեհը կրկին վնաս պատճառեց շէնքին, բայց Յակոբ Նալեան Պատրիարք շուտով նորոգեց զայն։ Իսկ յետագային Զաքարիա Պատրիարք եկեղեցւոյ շրջափակը որմնափակել տուաւ եւ Եկեղեցին հրդեհէ փրկելու իբրեւ միջոցառում հաստատեց նաեւ աւազան մը ու ջրհան մեքենայ մը։ Եկեղեցին Պօղոս Ադրիանուպոլսեցի Պատրիարքի շրջանին՝ 1819ին վերանորոգուած է Յարութիւն Ամիրա Պէզճեանի հսկողութեամբ։

1826ին պատահած հրդեհի հետեւանքով եկեղեցին եւ պատրիարքարանը ամբողջովին հրոյ ճարակ եղան։ Յարութիւն Ամիրա Պէզճեան, Սուլթան Մահմուտ Բ.-ի հրովարտակով, ճարտարապետ Գրիգոր Ամիրա Պալեանի ու Կարապետ Տէօվլէթեանի պատրաստած յատակագծերով քարաշէն կառուցանել տուաւ եկեղեցին, որ պաշտամունքի բացուեցաւ 1828ին։ 1834ին իր անունով Պէզճեան վարժարանին բացումը կատարուեցաւ։ Կառուցուեցաւ նաեւ Ս. Թէոդորոսի անուան լուսաղբիւր մը, որ կը գտնուի Սբ. Յարութիւն մատրան ներքնայարկը։ Իր մահէն ետք իր մարմինն ալ կ՚ամփոփուի  Սբ. Յարութիւն մատրան մէջ։ Իր դամբարանին վրայ զետեղուած է իր պրօնզէ գեղակերտ կիսանդրին, գործը՝ ծանօթ քանդակագործ Էրօլ Սարաֆեանի։

Մայր Եկեղեցին 1847ին մասնակի նորոգութեան մը եւս կ՚ենթարկուի։ Իսկ 1870-ին Մկրտիչ Վանեցի Խրիմեան Պատրիարքի (Հայրիկ) ջանքերով աւագ դրան առջեւ կը կառուցուի քարաշէն զանգակատունը, որ 1999ի երկրաշարժին վնասուեցաւ եւ նորոգութեամբ մինչեւ այսօր կանգուն է։ 1902ի նորոգութենէն յետոյ, վերջին նորոգութիւնը տեղի կ՚ունենայ 1985ին։

17րդ դարու վերջերէն սկսեալ, 18րդ եւ 19րդ դարերուն Մայր Եկեղեցւոյ շրջաբակին մէջ գործած է տպարան մը, լոյս ընծայելով կարեւոր հրատարակութիւններ։

Եկեղեցւոյ այժմու աւագ եւ քովնտի սեղանները Ամեն. Ս. Պատրիարք Հօր փափաքով ու բարերարներու նիւթական օժանդակութեամբ եւ Սարգիս Քիչիկի կողմէ 2006ին շինուեցան, նմանութեամբը Կեսարիոյ Ս. Գրիգոր Lուսաւորիչ եկեղեցւոյ սեղաններուն։

Իսկ Եկեղեցւոյ բակին մէջ թաղուած են՝
Ներսէս Պատրիարք Վարժապետեան                     1837-1884
Արքունի Փողերանոցի Վարիչ Գազազ Յարութիւն Ամիրա Պեզճեան         1771-1834
Արքունի Վառօդապետ Սիմոն Ամիրա Տատեանի որդի Պօղոս Ամիրա Տատեան     1801- 1863

Եկեղեցւոյ եւ Վարժարանի բարերարներ՝
Մանուկ Սմբատեան                         1823-1903
Աննիկ Սմբատեան                         1840-1916
Տիգրան Էգնայեան                         1832-1883
Մահտեսի Նազարէթ Ունճեան                     1802-1878

Ս. Որդւոց Որոտման Եկեղեցի
(Մեսրոպ Բ. Պատրիարք Մշակոյթի Կեդրոն)

Ս. Որդւոց Որոտման Եկեղեցին եւ կամ այլ անուանումով Մեսրոպ Բ. Պատրիարք Մշակոյթի Կեդրոնը, Ս. Աստուածածին Աթոռանիստ Մայր Եկեղեցւոյ Թաղային Խորհուրդի Վարչութեան տակ գտնուող չորս եկեղեցիներէն մին է։

16 Նոյեմբեր 2008 թուականի ընտրութեամբ պաշտօն ստանձնող Թաղային Խորհուրդը, բարձր ջանքերով եւ մեծ զոհողութեամբ փլատակ վիճակի մէջ եղող Որդւոց Որոտման Եկեղեցին, «2010 Ստանպուլ Եւրոպայի Մշակոյթի Մայրաքաղաք» ծրագրի հետ համագործակցութեամբ վերանորոգած եւ Պոլսոյ Հայ Համայնքին ու մշակութասէրներուն տրամադրութեան յանձնած է։

Առաջին Աշխարհամարտի ընթացքին Սուրբ Որդւոց Որոտման Եկեղեցին գործածուած է որպէս մթերանոց, իսկ 1940ական թուականներուն ծառայած է որպէս շղթայի եւ պարանի գործատուն։ Այս Եկեղեցին ապաւէն դարձած է 1966 եւ 1975 թուականներուն Վարդօ եւ Լիճէյի մէջ պատահած երկրաշարժներէն վնաս կրող Հայ աղէտեալներուն։ Ժամանակի ընթացքին շէնքը աւերակ դարձած է անխնամութեան պատճառով։ 2010 Եւրոպայի Մշակոյթի Մայրաքաղաք շրջագիծով վերանորոգման ենթարկուած Որդւոց Որոտման Եկեղեցին 28 Դեկտեմբեր 2011 թուականին վերաբացուած է կրօնական եւ աշխարհիկ արարողութիւններով։ Այս շինութեան վերանորոգման գաղափարը օրակարգի բերող, նաեւ իբրեւ մշակոյթի կեդրոն գործածութիւնը փափաքող անձը եղած էր Ն.Ա.Տ. Մեսրոպ Բ. Սրբազան Պատրիարք հայրը։ Այս պատճառաւ Սուրբ Որդւոց Որոտման Եկեղեցին անուանուած է նաեւ Մեսրոպ Բ. Պատրիարք Մշակոյթի Կեդրոն։ Իր կրօնական հանգամանքն ալ պահող Եկեղեցին իր պատմութեամբ եւ ճարտարապետական կառոյցով պէտք է դառնայ նոր հասցէն համերգներու, ցուցահանդէսներու ու մշակութային ձեռնարկներու եւ Պոլսոյ արուսետական եւ մշակութային կեանքին մէջ ունենայ ուրոյն տեղը։

 

Քարտէս