SURP GİRAGOS ERMENİ KİLİSESİ – Surp Sarkis Ermeni Kilisesi – Surp Hagop Şapeli
Yenikapı Cad. Göçmen Sok., 21200 Diyarbakır
Tel.: (0412) 221-1819
Kilise’nin gerçek yapım tarihi belli değildir. Kilise hakkındaki bilgilere ilk olarak Per Ğugas İnciciyan’ın (1758-1833) coğrafya kitabında rastlıyoruz. Kitapta “1515’te veya 1518’de Surp Teotoros Ana kilisesi camiye dönüştürüldükten sonra bu kilisenin mezarlığında da bu kilise inşa edilir” denilmektedir. Bu kilise aynı zamanda Ruhani Önderlik merkezi olmuştur. Yedi mihraplı kilisenin tavanı ahşaptan oluşuyordu. 1722’de ruhani önder olan Rahip Bedros tarafından köklü bir onarım gerçekleştirilmiş olduğuna dair duvarda bir de yazıt bulunmaktadır. Zamanında çok zengin Ermeniler’in yaşadığı bu şehirde, Kilise gümüş ve altın nesnelerle zenginleştirilmişti. Ancak, kıtlık yaşanan bir dönemde bunlar satılmıştır.
1610-1615 yıllarında ise Polonyalı Simeon “Seyahatname”sinde bu kiliseden beş mihraplı merkezi muhteşem ve büyük kilise olarak bahsetmektedir. Son bilgileri Dikran Mguntz’un “Amidayi Artzakankner” kitabından derliyoruz.
Kilise 10 Haziran 1881 yılında tümüyle yanar, ancak 1883’te yeniden inşa edilir.
Birinci Dünya Savaşı’nda Alman subayları için kışla olarak kullanılır. 1914’te 2000 altın ödeyerek inşa edilmiş olan çan kulesi yerli halk tarafından yıkılır.
1960’a kadar çeşitli amaçlarla kullanılan Kilise Ermeni cematine teslim edilmiştir.
Kilise’nin harap bir halde olduğu dönemlerde ibadet yan tarafta bulunan Surp Hagop Mdzpna Şapeli’nde gerçekleştirilmekteydi.
Görmüş olduğu uzun ve meşakkatli onarım çalışmalarının ardından 2011 yılında Kilise ibadete yeniden açıldı. Onarım çalışmaları, Patrik Genel Vekili Başepiskopos Aram Ateşyan’ın önemli çabalarıyla, Diyarbakır Belediyesi’nin, İstanbullu ve tüm eski Diyarbakırlı hayırseverlerin de katkılarıyla tamamlanabildi. Kilise’nin yan tarafında bulunan Surp Hagop Mdzpna Şapeli de onarılarak 2012 yılında bizzat Başepiskopos Aram Ateşyan tarafından takdis edilip yeniden ibadete açıldı. Aynı yıl Ortaköy Surp Asdvadzadzin Kilisesi Yönetim Kurulu’nun hayırseverliğiyle yeniden inşa edilen Çan Kulesi’nin de açılışı gerçekleştirildi.